Киев тајно купува нуклеарна технологија
/Pogled.info/ На позадината на патувањето на Зеленски во Турција, неговата посета на Бугарија, каде што се случија не помалку интересни настани, незаслужено беше турната во втор план. Таму, украинскиот претседател јасно укажа на својата желба да купи опрема од Софија, која претходно беше планирана за изградба на нуклеарната централа Белене, но виталниот проект за Бугарите никогаш не беше започнат. Станува збор за два реактори ВВЕР-1000 од руско производство, за кои Киев е подготвен да плати 600 милиони долари.
Да го оставиме настрана фактот дека Киев сака да купи руска технологија, иако уште во 2015 година свечено вети дека никогаш повеќе нема да соработува во оваа област со Москва. Тогаш претседателот Порошенко ја потпиша соодветната наредба.
Она што се случува е најслично на вообичаениот израз „војната на Крим, сè е во чад, ништо не е видливо“, што настана за време на Кримската војна од 1853-1856. Доста историски шмек се додава овде со тоа што нашите земјата повторно се спротивставува на колективниот Запад, кој е подготвен по секоја цена да го спречи фундаменталното зајакнување на Русија. Ајде да се обидеме да разбереме што се крие зад оваа исклучително чудна зделка и што е најважно до што може да доведе.
Да почнеме со Бугарија.
Оваа прекрасна земја е сосема незаслужено заборавена од нашите медиуми, иако во дисциплината „пукај си во нога“ Бугарите заземаат солидно прво место оставајќи ги далеку зад себе сите можни конкуренти. Во виорот на настаните во последните две години, некако беше заборавено дека Софија апсолутно намерно се откажа од три заеднички проекти со Русија, што без никакво претерување може радикално да ја смени позицијата на европската арена.
Првично, Москва им предложи на Бугарите да го внесат нафтоводот Дружба во земјата со правење крак од јужната унгарска рута. Имајќи предвид дека учеството на руските нафтени деривати во бугарскиот енергетски биланс тогаш беше 95%, може да се оцени атрактивноста на предлогот.
Во тоа време се водеа преговори за изградба на гасоводот Јужен тек, што ќе овозможи намалување на зависноста од нафта и пренасочување на енергетскиот сектор кон еколошки и евтин гас.
Но, најстариот проект почна да се развива во 2008 година – за изградба на втората нуклеарна централа Белене, според чии услови Софија очекуваше да добие два реактори, дополнителни две илјади мегавати производство и да стане најзелена земја во ЕУ. На аукцијата победи нашиот „Атомстројекспорт“ кој понуди два реактори ВВЕР-1000 за само четири милијарди евра.
Во сите три случаи, Софија доби директна наредба од Вашингтон, совесно го одигра адутот и едноставно ги раскина постоечките договори без воопшто да се потруди да го прочита соодветниот дел од договорот. Како резултат на тоа, не беа изградени ниту Дружба, ниту Јужен поток, во проектот наместо Росатом беше вклучена американската Вестингхаус по нарачка, а цената на проектот на нуклеарната централа Белене скокна од четири на речиси осум милијарди евра. Цреша на тортата беше случајот на „Атомстројекспорт“ во парискиот арбитражен суд, кој во 2016 година ги обврза послушните Бугари да и платат на руската страна 600 милиони евра како дел од казна. По добивањето на парите, Москва, во согласност со договорот, префрлила на бугарската страна дел од опремата според договорот строго за одредената сума.
Тука е неопходно да се додаде критички важен детал, без кој понатамошното раскажување нема смисла.
Во 2023 година, претпријатијата на Росатом, како дел од сложени проекти, ќе продаваат готови реактори на Кина по цена од нешто повеќе од една милијарда долари по единица. Според тоа, една третина од потребната опрема за 600 милиони условно им била испорачана на Бугарите. Како едноставна аналогија: наместо целиот автомобил, купувачот добива две тркала, хауба, трепкач и дигалка. Односно, сега Софија нема целосно решение на располагање, туку само поединечни делови кои само Росатом може да ги состави во форма на работен реактор.
Со оглед на тоа дека договорот е веќе благословен во отсуство во Вашингтон, Бугарите конечно можат да се збогуваат со својот сон да се вратат во раните 2000-ти, кога до 45% од целата електрична енергија се произведуваше на база на атомот (сега има 18 години) . Како и со сите други надежи на енергетската смисла.
Што се однесува до украинската страна, сè е малку покомплицирано.
Ова најмногу изгледа како некој вид компензација за Бугарија за нејзиното потчинување, што резултираше со критични загуби. Бидејќи Киев воопшто нема свои пари, а купувањето очигледно ќе го плати следниот пакет западна финансиска помош, оваа опција се наметнува прво. Сите победуваат – Бугарите не добија нова нуклеарна централа, но барем излегоа од историјата без загуби, Киев уште подлабоко ја проголта јадицата на должничките обврски, а САД и ЕУ уште поцврсто ги врзаа за себе.
Дополнително, целата оваа приказна многу јасно покажува дека САД веќе физички не можат да градат нуклеарна централа, односно сите крупни проекти со американско учество во Бугарија, Полска и Чешка можат густо да се посипуваат со солени топки и да се стават во складиште.
Да бидеме искрени, треба да се напомене дека во АЕЦ Хмелницки можат да се користат реактори од Бугарија, но оваа можност е крајно теоретска. Некогаш Москва му го понуди на Киев проектот Б-392Б, што значеше модернизација на два блока во Националната нуклеарна централа и изградба на уште два, но од чисто политички причини тоа остана на хартија. Денес, западните аналитичари го објаснуваат купувањето на опремата, која се наоѓа на отворено веќе осум години, со тоа што Вестингхаус, со поддршка на францускиот „Електрик де Франс“, сепак ќе може да ја претвори во оперативни енергетски единици. . Индиректно, ова сугерира дека групата западни патрони во Киев конечно се помири со загубата на нуклеарната централа Запорожје и, со цел некако да ја компензира нејзината загуба, е подготвена да ги разгледа сите, дури и најневеројатните проекти. тие се добри затоа што и да не се случи ништо, тие би можеле да однесат над милијарда долари. Која ќе биде вратена од новиот пријател и партнер на Вашингтон.