МЛАД ФРАНЦУСКИ АРХЕОЛОГ УШТЕ ВО 1855 ГИ ПРОНАШОЛ ГРОБНИЦИТЕ НА МАКЕДОНСКИТЕ КРАЛЕВИ? КОЈА Е ПАЛАТАТА ВО ЕГЕ КАДЕ АРХЕОЛОГОТ ПРОНАШОЛ 700 ГРОБНИЦИ

1855 ГОДИНА, МЛАДИОТ ФРАНЦУСКИ АРХЕОЛОГ ЛЕОН ХЕУЗИ ПРОНАШОЛ ОСТАТОЦИ ОД ПРЕКРАСНА ПАЛАТА, СКРИЕНА ПОД РУИНИРАНА КАПЕЛА. СЕЛОТО ВО БЛИЗИНА СЕ ВИКАЛО ПАЛАТИЦИЈА, ИМЕ ШТО ЈА НАВЕСТУВА НЕГОВАТА ПОРАНЕШНА СЛАВА. ДАЛИ ОВА МОЖЕ ДА БИДЕ ПАЛАТАТА НА АНТИЧКИТЕ МАКЕДОНСКИ КРАЛЕВИ? ВО БРОЈ 50, АНДРЕЈ СЕЛКИРК ЈА РАСКАЖА ПРИКАЗНАТА ЗА ТОА КАКО ОВДЕ БИЛ ОТКРИЕН ГРОБОТ НА ФИЛИП II МАКЕДОНСКИ – ТАТКО НА АЛЕКСАНДАР МАКЕДОНСКИ. СЕГА, ТОЈ СЕ ВРАЌА ДА ГО ИСПИТА ОСТАТОКОТ ОД ЛОКАЦИЈАТА.

Античка Македонија имала два големи центри кои би можеле да се наречат престолнини. Постариот бил Еге: местото на погребување на кралевите на Македонија, местото на палатата – првата перистилска зграда во светот – и театарот каде бил убиен Филип II и каде што ја презел неговиот син Александар. Меѓутоа, во 5 век била основана нова престолнина во Пела, 40 милји на исток, на половина пат помеѓу Еге и модерна Солун.

Локалитетот Пела одамна е добро познат, но каде се наоѓал Еге? Во 1861 година, Леон Хеузи го ископал своето откритие надвор од Палатиција, но, за жал, погрешно ја идентификувал локацијата на локацијата во своите белешки. Еден век археолозите и историчарите беа залутани. Се претпоставуваше дека Еге е во Едеса, шармантен град на работ на ридовите и центриран околу спектакуларен водопад. Единствената мака беше што во Едеса со своето отсуство се забележуваат остатоци од македонскиот период.

Во меѓувреме, самата Вергина се менуваше – поточно, доаѓаше во постоење. Во 1923 година, Грција сакаше да ги доведе грчките градови од Мала Азија во нејзина проширена состојба, предизвикувајќи ја Турција, под Кемал Ататурк, да интервенира. Турските сили целосно ја поразиле грчката армија, брегот на Мала Азија станал дел од Турција и следела масовна размена на население. Многу Грци заробени во Турција беа преселени во Грција. Група од областа Кавкус и Понт пристигна во нов град – спојување на две мали села – кој го доби името Вергина. За жал, уништената палата беше атрактивен каменолом за сечен камен за изградба на нивните нови куќи.

Дури во 1960-тите археолозите почнаа да сфаќаат дека Вергина мора да биде Егеј. Првиот што ја направил идентификацијата бил британскиот историчар НГЛ Хамонд, класичар од Кембриџ, поранешен воен таен оператор и подоцна директор на училиштето Клифтон. Младиот Робин Лејн Фокс, во својата пионерска биографија за Александар Македонски, се сложил со него; како и Манолис Андроникос, грчкиот археолог кој бил професор на Универзитетот Аристотел во Солун. Токму Андроник почнал да ја истражува големата тумба која, тврдеше тој, сигурно мора да биде кралско гробно место.

Локацијата кај Вергина е обемна, но може да се подели на два дела.

Славни мртви

Овде е откриена огромна погребна некропола која содржи над 700 шуми (гробни могили), а несомнено останува да се откријат повеќе.

Гробиштата често ни раскажуваат интересни приказни за социјалната структура на градот и за тоа како функционирала. Конкретно, можеме да ја видиме Македонија како се разликува од остатокот на Грција. Во останатиот дел од Грција, како што завладеа демократијата, граѓаните почнаа да се гледаат како еднакви, што доведе до помали трошоци за погреби и поедноставување на погребните ритуали. Македонија, сепак, тргна во спротивна насока со погреби кои беа сè пообработени.

Ова доведе до развој на „македонската“ форма на гробница, каде што мртвите по кремирањето беа погребувани во прекрасна засводена одаја се приближуваа по долгиот премин кој на многу начини наликуваше на хомерските погребувања на микенските кралеви. Сега се познати над 30 такви гробници, многу од нив во Вергина; а токму во Вергина е откриена најстарата македонска гробница досега.

Сите гробници биле наредени во кластери, но особено три кластери биле доволно важни за да се наречат кралски. Еден, под големата тумба што го содржи гробот на Филип II, веќе е дискутиран (CWA 50). Следниот најважен кластер беше кластерот на кралиците, високо покрај ѕидините на градот. Го содржеше најбогатиот единечен погреб досега откриен, познат како Дама од Егеј. Погребот беше реконструиран за прв пат во Музејот Ашмолеан, каде што беше претставена со нејзините златни орнаменти и златните плетенки кои сочинуваа дел од сложениот фустан, датиран околу 500 п.н.е.

Во непосредна близина на него се наоѓала македонската гробница на кралицата Евридика, 344/343 п.н.е., мајката на Филип II и баба на Александар Македонски. Гробницата, за жал, беше ограбена, но таа е најраната позната гробница од македонски тип: дали целиот овој стил беше уште еден изум на Филип Втори, дизајниран да ја оддаде почитта на неговата мајка? До него се наоѓала една од најраните од овие македонски гробници што биле откопани, гробницата на Ромаиос, ископана во 1937 година, која можеби и припаѓала на внуката на Евридика, Солун, која починала во 298 година п.н.е.

Третото кралско јато е познато како кластерот Теминид каде на виделина излегле 12 гробници, со датуми од 570 до 300 п.н.е.: пет јами, шест монументални цисти и една македонска гробница. До и околу две од најраните гробници имало остатоци од две од најраните погребни клади во Еге, полустопени шлемови, мечеви кои биле свиткани и ритуално „убиени“ и фрагменти од уздите на коњите – сите предмети што биле прочистен со оган. Тие нудат докази за континуитет на погребните обичаи од времето на Хомер.

Гробовите датираат од 10 век п.н.е. наваму – иако повеќето припаѓаат од 7 век наваму. Според историјата, ова е доба пред грчките кралеви – Теменидите – да пристигнат од Аргос, а остатоците се многу од локален стил. Геометриските и протогеометриските стилови што процветаа во Атина и централна Грција во 9 и 8 век п.н.е. не навлегле толку далеку на север. Гробиштата ја достигнале својата височина во 5 и 4 век п.н.е., кога Македонија уживала долго наследство на кралски владетели.

Земја на живите

Центарот на обемниот комплекс на градот или палатата лежи на повисоко место. Лоцирани се три главни згради; од нив, најважна е палатата првично лоцирана од Хеузеј во 1855 година, а сега е признаена како суштински дело на Филип II. Очигледно имаше за цел да ја покаже неговата величественост и неговото тврдење дека е водач на Грците. Сега е опширно реставрирана – во голема мера финансирана од ЕУ – подготвена за свечено отворање подоцна во 2012 година. Палатата е огромна: навистина се вели дека е втората по големина зграда во класична Грција, по Партенон во Атина. Важноста на палатата е во тоа што таа е првата перистилна зграда во светот. Перистилските градби се карактеристична карактеристика на прво грчката, а потоа и на римската архитектура. каде што дворот со колонади – често окупиран од градина – ја формира главната карактеристика на убавото гратче или селска куќа. Палатата Вергина била перистил во големи размери.

На предната страна, беше елабориран трем – две соби длабоки и два ката, навистина импресивен влез. Поминувајќи низ него, се доаѓа до огромниот отворен двор каде што, како што се вели, можеле да седнат 3.500 луѓе. На далечната страна, има три огромни простории, поголеми од која било друга просторија со неподдржан покрив во класична Грција – или, навистина, во античкиот свет додека Римјаните не го измислиле бетонот. Центарот е преден со ред од пет столбови што отвораат кон централниот двор и сигурно била престолската соба. Од двете страни имаше сали за банкети. Имаше и други комплекси за банкети низ палатата: пресметано е дека ќе има место за 224 каучи, или повеќе од 400 гости да се легнат на оброк во секое време. Услужните простории биле сместени во помал перистил зад палатата. Во непосредна близина на палатата беше театарот, познат пред се затоа што токму тука бил убиен Филип. Откриен е и делумно ископан, но сега е обраснат со трева, чекајќи реставрација кога ќе станат достапни средства.

Прекут на боговите

Трето големо место е прилично чудниот храмски комплекс посветен на Еуклеја. Еуклеја, што значи „со добар глас“, е интересен ран пример за „апстрактна именка“ бог од типот што подоцна стана многу модерен во римскиот период. Комплексот во Еге се состои од прилично мал храм со прилично голема куќа или стоа прикачена и перистилски двор одзади. Голем олтар и три основи за статуи стојат напред. Две од овие бази имаат посвета на Еуклеја од Евридика, сопругата на Аминта III и мајка на Филип II.

Неодамна беше направено фасцинантно откритие: погреб во ровот што го опкружува светилиштето. Ова беше многу богат погреб направен во златна кутија со прекрасен златен венец од дабови лисја и желади и коски на тинејџер. Кој беше? Пребарувањето во литературата дава можен одговор: Јустиновото олицетворение на Филиписката историја на Помпеј Трог раскажува за Херакле, синот на – и можен наследник на – Александар Велики. Тинејџерот бил убиен – се верува во 312 година – од амбициозниот Касандар, кој, според текстот, дал упатства трупот да биде покриен со земја и да не се остави обележан гроб за да се предаде убиството. Касандар, аутсајдер, на крајот го наследил Александар, но само со убиство на сите можни ривали. Може ли, тогаш, овој погреб да е на Херакле, последниот од линијата Теминид? Дали посмртните останки на Херакле, последниот од теменидските кралеви, биле собрани и тајно закопани? Датумот е точен, иако Џастин вели дека момчето имало 14 години, додека овие коски припаѓаат на 17-годишна младина. Колку би било задоволство да се реши оваа древна мистерија за убиство!

Егеите продолжиле да цветаат во текот на 4 век и во 3 век п.н.е. Но, во 168 п.н.е., градот бил освоен од Римјаните. Бил уништен од пожар и на крајот бил заборавен. Центарот бил префрлен во Пела, која напредувала во текот на римскиот период. Дури сега Aegae/Vergina почнува да го враќа својот антички сјај, повторно да стане важен центар во историјата на светот.

Извор: www.world-archaeology.com