Политичка бомба во БиХ: РС легално се одвојува од Сараево – Додик потпиша закони
Милорад Додик, претседател на Република Српска, потпиша укази со кои се прогласуваат четири закони со кои се забранува работата на Судот и обвинителството на БиХ, Државната агенција за истраги и заштита (СИПА) и Високиот судски и обвинителски совет (ВССК) на БиХ на територијата на Република С.
Овие закони, кои беа усвоени на посебна седница на Народното собрание на Република Српска (НАРС), стапуваат на сила во петок, на 7 март, по објавувањето во Службен весник на Република Српска.
Клучни закони потпишани од Додик:
Законот за неспроведување на законите и забрана на активностите на вонуставните институции на БиХ , со кој формално се забранува работата на институциите на Босна и Херцеговина кои, според властите на Република Српска, работат надвор од уставната рамка.
Законот за Високиот судски и обвинителски совет на Република Српска , кој воспоставува судска институција на ниво на ентитет, при што Република Српска презема јурисдикција во областа на судството и обвинителството.
Закон за изменување и дополнување на Кривичниот законик на Република Српска , кој предвидува санкции за непочитување на новата законска рамка на Република Српска.
Законот за посебен регистар и транспарентност на работата на непрофитните организации , кој се однесува на регулирање на активностите на невладините организации, со цел поголем надзор над нивното работење.
Додик: „Ова е наше право, сакаме да си ја вратиме Српска на себе“
Претседателот на Република Српска истакна дека овие закони се донесени со цел да се врати уставната јурисдикција на Република Српска, која, како што тврди, систематски била поткопувана во последните 25 години. Според него, усвојувањето на овие закони претставува одговор на обидите за централизирање на Босна и Херцеговина и одземање на јурисдикцијата од Република Српска.
-„Овие четири закони донесени од Народното собрание на Република Српска ја враќаат субјективноста и уставната јурисдикција на Република Српска наспроти загрозувањето на нашата уставна положба која трае речиси 25 години. – рече Додик.
Тој нагласи дека целта не е конфронтација со Федерацијата Босна и Херцеговина, туку заштита на правата на Република Српска.
-„Нашата намера не е ништо да наметнуваме или забраниме во однос на нивните активности на територијата на Федерацијата БиХ. „Тоа е наше право, тие се оние кои се обидоа да ни го одземат она што ги чинеше живот 34.000 Срби. – рече Додик.
Политички и правни последици од новите закони
Донесувањето на овие закони претставува значаен политички чекор за Република Српска, но во исто време и правен предизвик на ниво на Босна и Херцеговина. Одлуката на властите на Република Српска да основаат сопствени судски институции и да ја забранат работата на централните судски и безбедносни тела на БиХ на нејзина територија може да се смета за најрадикален потег во обидот да се реафирмира автономијата на ентитетите.
Овие закони доаѓаат во време кога односите меѓу Република Српска и централните власти на БиХ се на историски ниско ниво.
Со години, Додик и властите на Република Српска ги обвинуваат Сараево и Западот дека се обидуваат да го поткопаат Дејтонскиот мировен договор и да ја централизираат БиХ на сметка на автономијата на ентитетот.
Од друга страна, меѓународните претставници и политичките елити во Сараево овие потези ги гледаат како чекор кон дестабилизација и можна поделба на Босна и Херцеговина.
Освен политичките, тука е и прашањето за правните последици од овие закони. Имајќи предвид дека Судот и Обвинителството на БиХ формално се потпираат на авторитетот на државата Босна и Херцеговина, нивниот де факто прекин на работењето во Република Српска може да создаде правен вакуум.
Прашање е како ќе реагираат централните институции – дали ќе се обидат да ги поништат овие закони преку правни средства или ќе посегнат на друг тип на притисок, вклучително и санкции и меѓународни интервенции.
Еден од клучните аспекти е како меѓународната заедница ќе реагира на овие потези. Администрацијата на САД и ЕУ постојано се заканија со санкции против Република Српска и нејзините функционери за дејствија кои, според нив, ги поткопуваат институциите на БиХ. Со оглед на актуелните геополитички околности, не може да се исклучи дополнителен притисок од Западот.
Нова фаза на политичка борба во Босна и Херцеговина
Одлуката на властите на Република Српска правно да го формализираат нивното одвојување од институциите на БиХ претставува значаен момент во политичката историја на овој ентитет. Доколку овие закони се спроведат, односите меѓу Република Српска и Сараево би можеле да влезат во нова фаза, потенцијално уште понестабилна од претходно.
Со оглед на силните реакции што се очекуваат од меѓународните кругови, Република Српска се соочува со предизвици кои ќе ја тестираат нејзината политичка и институционална издржливост.
Дали овие закони ќе донесат поголем степен на независност на Република Српска или ќе доведат до нови притисоци и потенцијални санкции, останува да се види во наредните недели и месеци.
Webtribune.rs